U Evropskoj uniji (EU) tekstil je treći najveći uzročnik pritiska na vode i zemljište, a nalazi se na petom mjestu po upotrebi sirovina i emisiji gasova s efektom staklene bašte. Evropska potrošnja tekstila čak četvrti je po redu najveći zagađivač životne sredine, a oko 5,8 miliona tona tekstila odbaci se svake godine.

Za razliku od EU, u Crnoj Gori ne postoje podaci o količinama odbačenog tekstila i načinima njegovog tretmana i odlaganja, njegovom uticaju na zagađenje životne sredine, niti postoji izgrađena svijest građana o štetnosti nepropisnog odlaganja nekorišćenog tekstila i negativnih efekata “brze mode” i konzumerizma.

To je, na konferenciji „Otpad od tekstila – rastući ekološki problem i/ili šansa za zeleni biznis” koju je danas organizovao Centar za klimatske promjene Univerziteta Donja Gorica (UDG) saopštila direktorica ovog centra Ivana Vojinović.

Ova konferencija je, inače, dio projekta „Mladi za održivi i cirkularni tekstil”, koji je podržan u sklopu Regionalnog programa lokalne demokratije na Zapadnom Balkanu 2 – ReLOaD2, finansiranog od strane Evropske unije, a koji sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) u partnerstvu sa Glavnim gradom Podgorica.

Radi se o prvom projektu u Crnoj Gori koji tretira problematiku upravljanja otpadom od tekstila i targetira mlade koji su i najveći konzumenti tekstila.

Predstavljajući rezultate istraživanja koje je sproveo Centar za klimatske promjene UDG-a, statistička ekspertkinja Gordana Radojević je ukazala da su ista pokazala da 85,2 odsto ispitanika smatra da tema otpada od tekstila nije dovoljno zastupljena u javnosti.

,,Činjenica da 34 odsto ispitanika smatra da se otpad od tekstila u Crnoj Gori odlaže na obale rijeka/mora i na pristupnim putevima, upućuje na neophodnost sprovođenja mjera za smanjenje odlaganja tekstilnog otpada na nedozvoljenim mjestima i promovisanja održivijih načina postupanja sa odjećom i obućom. Istraživanje je pokazalo da donacija korišćene garderobe socijalno ugroženom stanovništvu nije prisutna u dovoljnoj mjeri, i to prema mišljenju 83 odsto ispitanika. Priznanje većine ispitanika (73 odsto) o nepotrebnoj odjeći i obući u vlastitim plakarima je važno na putu ka promjeni potrošačkih navika. Značajan broj ispitanika otvoren je za kupovinu korišćene garderobe (38,6 odsto), iako većina njih još uvijek preferira kupovinu nove odjeće. Pozitivnim je ocijenjeno to da većina ispitanika (53,3 odsto) želi izmijeniti svoje lične postupke u cilju smanjenja otpada od tekstila”, navela je Radojević.

Izvršni direktor Fonda za zaštitu životne sredine i jedan od panelista na konferenciji Draško Boljević upoznao je prisutne sa finansijskim mogućnostima koje ova institucija nudi lokalnim samoupravama u cilju rješavanja problema upravljanja otpadom. On je ukazao na važnost ubrzanog donošenja podzakonskih akata na osnovu Zakona o upravljanju otpadom, kako bi Fond bio u mogućnosti da pruža još značajniju finansijsku pomoć u važnoj oblasti kao što je oblast upravljanja otpadom. Takođe, naveo je i da će uz podršku Fonda u narednom periodu biti sanirana čak 61 neuređena deponija u Crnoj Gori.

Predstavnica Privredne komore Milena Rmuš govorila je o važnosti postepenog prelaska privrede Crne Gore na cirkularnu ekonomiju, te ukazala na specifičnosti i izazove jedne takve tranzicije, ali i benefita koje ona može da donese u smislu poboljšanja konkurentnosti crnogorskih preduzeća.

Studentkinja UDG-a kao predstavnica mladih Iva Nišavić iznijela je svoje iskustvo kroz učešće u projektu i kazala je da je stekla nova znanja i izmijenila navike u odnosu na odabir garderobe i odlaganja tekstilnog otpada.

Na konferenciji je zaključeno da je tekstilni otpad sve veća prijetnja po životnu sredinu i zdravlje ljudi.

Koliko je to problem u Crnoj Gori može se samo pretpostaviti, jer relevantnih podataka na državnom nivou nema. Zanemarivanjem otpada od tekstila, ne može se govoriti o uspostavljanju integralnog i cjelovitog sistema upravljanja otpadom u Crnoj Gori.

Na konferenciji je prikazan i film na temu otpad od tekstila.