Inflacija u Crnoj Gori nije samo posljedica globalnih kretanja, već i rezultat brojnih domaćih faktora koji su u značajnoj mjeri doprinijeli rastu cijena. Tokom posljednjih pet i po godina, stope inflacije u Crnoj Gori bile su znatno veće nego u državama eurozone, što potvrđuju i analize Gordane Radojević, predsjednice Društva statističara i demografa. Ona je na sjednici skupštinskog Odbora za ekonomiju iznijela podatke koji pokazuju da su cijene hrane, farmaceutskih proizvoda i medicinskih usluga u Crnoj Gori rasle znatno brže nego u zemljama koje koriste euro.

Prema njenim riječima, cijene hrane su u Crnoj Gori u proteklih pet i po godina porasle za čak 50 odsto, dok je u eurozoni rast bio 33 odsto. Farmaceutski proizvodi su poskupili 36 odsto, a u eurozoni svega 11 odsto. Kada je riječ o opštim medicinskim uslugama, u Crnoj Gori su one skuplje od 35 do 52,6 odsto, dok su u zemljama eurozone porasle tek između devet i 11 odsto. Cijene hljeba, mesa, voća i povrća rasle su, kako je navela Radojević, dva i po do tri puta brže nego u ostatku Evrope. Jedina izuzetna kategorija je struja, koja je u Crnoj Gori u istom periodu poskupila svega 4,1 odsto, dok je u eurozoni porasla 41 odsto.

Radojević je posebno ukazala na domaće uzroke inflacije, među kojima je povećanje dažbina na dio proizvoda i usluga, ali i nagli rast troškova rada. Prema njenim podacima, prosječna bruto zarada u 2019. godini iznosila je 773 eura, dok je sada 1.200 eura – što predstavlja rast od 55 odsto. Međutim, produktivnost je u istom periodu porasla svega 13,7 odsto.

– Privreda jednostavno nije mogla izdržati takav pritisak bez povećanja cijena svojih proizvoda i usluga – naglasila je ona.

Predsjednica Društva statističara i demografa upozorila je i na pojavu tzv. “inflacije pohlepe”, jer je dio trgovaca i pružalaca usluga, prema njenim riječima, povećao cijene mimo realnih rashoda, računajući na platežnu moć stranaca koji borave u Crnoj Gori.

Takođe, Radojević je objasnila da kada se zarade povećavaju administrativnim mjerama u znatno većem procentu od rasta produktivnosti i prethodne inflacije, dolazi do stvaranja inflatorne spirale.

– Kada se na ovaj način povećaju zarade, dolazi do inflacije koja ih potom obezvređuje, a zaposleni ponovo traže rast primanja. Iz tog začaranog kruga vrlo je teško izaći – rekla je ona.

Ekonomski analitičar Miloš Vuković podsjetio je da inflacija, osim što pogađa građane, djeluje i kao mehanizam kroz koji država prikuplja dodatne prihode. On je pojasnio da se nakon izmjena poreskog sistema i smanjenja doprinosa sada čak 50 odsto državnog budžeta puni od PDV-a, a još 15 odsto od akciza.

– Dvije trećine PDV-a dolazi od naplata na proizvode prilikom njihovog uvoza. Dakle, što je uvoz veći i što su cijene više, država naplati više – kazao je Vuković.

On je upozorio i na paradoksalnu situaciju u Crnoj Gori: “Nominalno rastu plate i penzije, ali istovremeno raste nejednakost i procenat stanovništva izložen riziku od siromaštva. Reforma koja je trebalo da ojača srednji sloj zapravo ga je istopila.”

Sličan stav iznio je i poslanik URA-e Miloš Konatar, koji je podsjetio da je i sam podržao mjere programa “Evropa sad 1”, ali da se mora priznati kako je inflacija u međuvremenu poništila efekat rasta zarada.

– Plate jesu veće, ali njihova realna vrijednost je manja nego prije. Inflacija je pojela sve benefite – rekao je Konatar.

On je kritikovao i ekonomske poteze ministra finansija Novice Vukovića, ističući da su upravo njegove mjere dodatno podstakle inflaciju.

– Strategija Vlade se svodi na to da zabije glavu u pijesak i čeka da inflacija sama prođe. To nije rješenje – to je odlaganje problema – zaključio je Konatar.