Privredna komora Crne Gore (PKCG) saopštila je da nije bila konsultovana prilikom donošenja odluke Vlade o ograničavanju marži na 66 prehrambenih i higijenskih proizvoda, te da takve odluke mogu imati samo kratkoročne efekte ako se ne reaguju na uzroke, već na posljedice. U saopštenju, PKCG navodi da bi koordinacija sa privredom omogućila kvalitetnija rješenja, jer se deflacija “ne može kreirati na ovaj način”, a ovakve politike “mogu nanijeti štetu ne samo trgovcima već i privrednicima u čitavom lancu snabdijevanja”.

Prema nalazima “Analize cijena i poslovanja trgovinskih preduzeća u Crnoj Gori – sektor prehrambenih proizvoda i bezalkoholnih pića”, koju je izradio tim profesora sa Ekonomskog fakulteta, rast cijena u prethodnom periodu nije bio uzrokovan neracionalnim ponašanjem privrede, već faktorima na koje privreda nema uticaj. PKCG ističe da bi ograničavanje marži bez konsultacija moglo imati negativne efekte po trgovce i šire privredne tokove, te poziva na dodatno razmatranje odluke.

Nedostatak konsultacija i privremene mjere

PKCG ističe da je Vladina odluka o ograničavanju marži dostavljena na imejl Privredne komore u srijedu, 27. avgusta, nešto manje od 24 sata prije sjednice Vlade na kojoj je usvojena. “Reagovanje na posljedice, umjesto na uzrok, može proizvesti samo kratkoročne efekte”, poručuju iz PKCG, dodajući da je analiza cijena pokazala da trgovinski sektor nije odgovoran za inflaciju.

U 2022. godini, sektor trgovine imao je najveće učešće u stvaranju bruto dodate vrijednosti u Crnoj Gori (14,4 odsto), a sa direktnim i indirektnim efektima, učestvuje u stvaranju više od 20 odsto crnogorskog BDP-a. PKCG napominje i da više od jedne trećine zaposlenih u privatnim kompanijama radi u sektoru trgovine, što ga čini najvećim poslodavcem u Crnoj Gori.

Značaj sektora trgovine i uticaj mjera

PKCG upozorava na značaj trgovinskog sektora za crnogorsku ekonomiju, naročito u kontekstu ograničenosti domaće proizvodnje i visokog učešća uvoznih proizvoda. Intervencionističke mjere, poput ograničavanja marži, moraju uzeti u obzir njihov uticaj na poslovanje sektora, zaposlenost i životni standard. Studija “Analiza cijena i poslovanja trgovinskih lanaca u Crnoj Gori”, angažovana od strane PKCG, ukazuje da bi ograničenje marži moglo negativno uticati na cijene i ekonomsku efikasnost preduzeća.

Najvažniji zaključci studije pokazuju da rast zarada u sektoru trgovine nadmašuje rast produktivnosti, što je uz visoki rast cijena uvoznih proizvoda generisalo rast cijena prehrambenih proizvoda. PKCG naglašava da, suprotno popularnom mišljenju, trgovinski sektor nije glavni pokretač inflacije, već je rast cijena uvoznih proizvoda i veća potrošnja domaćinstava odigrala značajnu ulogu.

Posljedice ograničenja marži

Prema analizama, ograničavanje marži u regionu pokazalo je da ove mjere nemaju antiinflatorni karakter, a mogu dovesti do povlačenja robe sa tržišta, rasta cijena drugih proizvoda, ili smanjenja poslovanja preduzeća, što bi moglo povećati nezaposlenost i smanjiti BDP. PKCG zaključuje da bi državne intervencije u tržišne procese trebale biti pažljivo razmotrene i usklađene sa privredom, kako bi se izbjegle negativne posljedice po ekonomski sistem zemlje.