Virdžinija Vulf nije čitala iz dokolice – čitala je iz gladi. To je za nju bio čin istraživanja, otpora i oblikovanja vlastite književne revolucije. Knjige koje je voljela nijesu bile samo estetski uzori, već i tihi (ili glasni) sagovornici u njenom pokušaju da razbije granice muškog književnog kanona. Evo deset naslova koji su oblikovali Vulf kao čitateljku i spisateljicu.

1. “Džejn Ejr” Šarlot Bronte

Bronte je bila jedna od rijetkih prethodnica koje je Vulf priznala kao autentičan glas. „Džejn Ejr“ za nju je bila više od romana – bila je izjava o ženskoj nezavisnosti, strasti i pravu na sopstvenu unutrašnju istinu.

2. “Gordost i predrasude“ Džejn Ostin

Vulf je Ostin nazvala „besprekornom stilistkinjom“ i divila joj se zbog suptilne ironije i oštrog uma. Za razliku od Bronte, Ostin je djelovala hladnije, ali je zato razoružavala preciznošću. Obje su za Vulf bile važne.

3. “Uliks“ Džejmsa Džojsa

Iako ga je dočekala sa skepsom, Vulf nije mogla poreći snagu ovog romana. Njegovo razlaganje vremena, svijesti i jezika pokrenulo je i vlastite eksperimente koje će uobličiti u „Gospođi Dalovej“ i „Svjetioniku“.

4. “Mobi Dik“ Hermana Melvila

Ovaj roman ju je oduševljavao ne zbog morske pustolovine, već zbog filozofske dubine. Melvil joj je bio blizak po temama opsesije, metafizike i unutrašnjih ponora.

5. “Midlmarč” Džordž Eliot

Iako je ponekad nalazila Eliot „preteškom“, Vulf je u njoj cijenila hrabrost i intelekt. Za “Midlmarč” je jednom kazala da je to jedini roman za odrasle, a posebno je inspirisala borba Džordž Eliot sa sumnjom, sivilom svakodnevice i potrebom da se piše uprkos svemu.

6. “Vilet“ Emili Bronte

Emili Bronte joj je bila još zagonetnija od Šarlot. „Vilet“ i „Orkanske visove” Vulf je doživljavala kao tekstove snovitih pejzaža i emocionalne vulkanske energije. Emili je za nju bila vizionarka – divlja i nesputana.

7. “Ana Karenjina“ Lava Tolstoja

Vulf je imala ambivalentan odnos prema Tolstoju – divila mu se. „Ana Karenjina“ je za nju bila ključan roman, jer prikazuje emocionalnu kompleksnost žene zarobljene između društvenih normi i lične istine. Vulf je Tolstoja čitala intenzivno, uvijek tragajući za pukotinama u patrijarhalnoj strukturi njegovih priča.

8. “Madam Bovari“ Gistava Flobera

Floberov hladan, precizan stil i prikaz unutrašnjeg svijeta žene koja traži izlaz iz svakodnevice fascinirali su Vulf. „Madam Bovari“ je doživljavala kao literarnu studiju ženske čežnje i samouništenja, ali i kao temeljni tekst o tome kako društvo oblikuje sudbinu žena koje se usude da žele više.

9. “Putovanje na zapad“ – iz kineske klasične književnosti (pripisuje se Vu Čengenu)

Iako ne često spominjana, Vulf se u svojim esejima i pismima doticala neevropske književnosti, tražeći obrasce drugačijeg pripovijedanja. Privlačila ju je snovitost i simbolička dubina ovih tekstova.

10. “Veliki Getsbi“ F. Skota Ficdžeralda

Ficdžerald je kroz lik Dejzi i atmosferu društvene praznine prikazao raspad ideala i površnost epohe, a Vulf je bila zainteresovana za modernistički pristup vremenu, svijesti i identitetu – teme koje je dijelila sa Ficdžeraldom. „Veliki Getsbi“ joj je bio zanimljiv i kao prikaz mitologije uspjeha u kojoj su ženske sudbine često sporedne i tragične.

Zašto je važno znati šta je Virdžinija čitala? Zato što je čitanje za nju bilo istovremeno i oblik oslobađanja i borbe. Vulf nije pravila kult od autora – ona ih je čitala sumnjičavo, ali otvoreno, uvijek tražeći tragove ženske subjektivnosti u svijetu ispisanom muškim jezikom. Njena čitalačka mapa nije linearna – to je arhiva otpora, uvida i stvaranja. U tim knjigama, vidimo kako se rađala ne samo Virdžinija Vulf, već i prostor koji su druge žene – čitateljke i spisateljice – mogle da naslijede.