Mars, četvrta planeta od Sunca i najbliži “rođak” Zemlje, već decenijama intrigira naučnike i zaljubljenike u svemir. Zahvaljujući sve naprednijim svemirskim misijama, od NASA-inog “Perseverance” rovera do evropsko-ruskog ExoMarsa, otkriven je niz fascinantnih činjenica koje mijenjaju naše razumijevanje ove hladne, crvene planete.

1. Voda nekad tekla površinom Marsa

Jedna od najuzbudljivijih potvrda jeste da je Mars u prošlosti imao tekuću vodu. Suhi riječni kanali, naslage sedimenta i minerali koji se formiraju samo u prisustvu vode ukazuju na to da je planeta nekada bila dom rijeka, jezera, pa čak i mogućeg plitkog okeana. Roveri su snimili dokaze o drevnim riječnim deltama, što sugeriše da je Mars možda imao uslove pogodne za život.

2. Organski molekuli i tragovi potencijalnog života

“Curiosity” rover je 2018. godine otkrio organske molekule – osnovne gradivne jedinice života – u marsovskom tlu. Iako to ne dokazuje postojanje života, sugeriše da je Mars možda imao hemijske sastojke neophodne za njegov razvoj. Takođe, povremene emisije metana, koje su zabilježene u atmosferi, izazivaju dodatnu pažnju, jer na Zemlji ovaj gas uglavnom proizvode živi organizmi.

3. Neobični oblici terena – od “pčelinjih saća” do “lice na Marsu”

Fotografije koje šalju sonde i roveri pokazuju niz neobičnih oblika terena. Jedan od najpoznatijih je formacija poznata kao “lice na Marsu” u regiji Cydonia, koja je nekada pokrenula teorije o vanzemaljskoj civilizaciji. Iako se kasnije ispostavilo da je riječ o optičkoj iluziji, Mars je i dalje prepun bizarnih geoloških struktura – heksagonalnih oblika, savršeno okruglih stijena i uzoraka u tlu koji podsjećaju na pčelinje saće.

4. Najveći vulkan i kanjon u Sunčevom sistemu

Mars je dom najvišeg poznatog vulkana u Sunčevom sistemu – Olympus Mons, koji se uzdiže oko 22 kilometra iznad površine, tri puta više od Mount Everesta. Tu je i Valles Marineris, ogroman kanjon koji se prostire više od 4.000 kilometara, dublji i širi od Velikog kanjona na Zemlji. Ove gigantske formacije svjedoče o burnoj geološkoj prošlosti planete.

5. Misteriozne “tamne pruge” koje se pojavljuju sezonski

Na padinama marsovskih kratera naučnici su primijetili tamne pruge koje se pojavljuju i nestaju s godišnjim dobima. Nazvane Recurring Slope Lineae (RSL), ove pojave možda ukazuju na sezonsko curenje slane vode, iako njihovo porijeklo još nije definitivno razjašnjeno.

Iako trenutno ne možemo sa sigurnošću reći da je Mars nekada bio dom života, svakim novim otkrićem planeta postaje sve zanimljivija. Planirane buduće misije, uključujući povratak uzoraka s površine, mogle bi konačno dati odgovore na jedno od najvažnijih pitanja čovječanstva – jesmo li sami u svemiru?